Εδώ και μια δεκαετία, γίνεται μια τεράστια προσπάθεια να κατανοήσουμε και να καταπολεμήσουμε το άγχος στους ανθρώπους. Όμως, το ίδιο βιώνουν και τα τετράποδα “μωρά” μας, τα οποία δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Αυτό, το κάνει ιδιαίτερα δύσκολο για εμάς να καταλάβουμε πότε ο σκύλος μας νιώθει άγχος.
Όταν γινόμαστε σκυλογονείς, αναλαμβάνουμε την υποχρέωση να αναγνωρίζουμε τι προκαλεί στρες στο κουτάβι μας. Αν καταφέρουμε να μειώσουμε τα αίτια, θα καταφέρουμε να δώσουμε στο αγαπημένο μας κατοικίδιο να νιώσει ασφάλεια στο περιβάλλον που μοιράζεται μαζί μας.
Τα σημάδια άγχους σε ένα σκύλο μπορεί να είναι αμυδρά, για αυτό και είναι σημαντικό να μαθαίνουμε τί μπορεί να προκαλεί το άγχος του, το οποίο μπορεί να “σπάσει” σε τρεις τύπους:
Φόβος
Ο φόβος είναι μια έμφυτη αντίδραση σε ένα εξωτερικό κίνδυνο. Αναλύοντας την κατάσταση, θα μπορέσετε να ξεχωρίσετε αν πρόκειται για μια φυσιολογική ή μη φυσιολογική αντίδραση του σκύλου σας. Για παράδειγμα, ο επιθετικός θυμός μπορεί να είναι φυσιολογικός αν κάτι απειλεί αυτόν ή τους αγαπημένους του (εσάς, τα παιδιά σας κτλ).
Σε άλλες περιπτώσεις, όταν ο σκύλος σας γίνεται επιθετικός επειδή νιώθει φόβο ή απειλή από ένα άτομο που δε δείχνει σημάδια απειλής για το σκύλο σας, αυτό θεωρείται αφύσικη αντίδραση. Να θυμάστε, όμως, ότι ο σκύλος σας μπορεί να αντιληφθεί την κάθε κατάσταση διαφορετικά και κάτι που εσείς δε το θεωρείτε απειλή , αυτός να το αντιλαμβάνεται σαν κάτι εντελώς διαφορετικό.
Φοβίες
Εδώ μιλάμε κυρίως για φόβους σε εξωτερικά ερεθίσματα. Οι πιο συνηθισμένες φοβίες σε ένα σκύλο είναι οι φοβίες που σχετίζονται με τον θόρυβο και τη φασαρία, όπως τα πυροτεχνήματα ή οι βροντές.
Άγχος
Είναι το δυσάρεστο συναίσθημα ή ο φόβος που συνδέεται με την προσδοκία του κινδύνου. Ο σκύλος, δηλαδή, είναι διαρκώς σε “συναγερμό” για ένα κίνδυνο που αυτός νομίζει ότι καραδοκεί. Πόσες φορές έχετε δεί το ζωάκι σας να έχει αφύσικες συμπεριφορές όταν ετοιμάζεστε να πάτε στη δουλειά ή το σχολείο; Αυτό είναι το άγχος του αποχωρισμού.
Επειδή ο σκυλάκος σας δεν γνωρίζει πότε ακριβώς θα τον αφήσετε, για να πεταχτείτε στο σούπερ μάρκετ, για παράδειγμα (είτε για ένα τέταρτο είτε για κάποιες ώρες), είναι συνεχώς σε επαγρύπνηση και έχει αφύσικες συμπεριφορές.
Σκύλος και Άγχος: Σημάδια Στρες σε Σκύλους
Για να μπορέσετε να ξεχωρίσετε τις φυσιολογικές από τις μη φυσιολογικές συμπεριφορές του σκύλου σας, είναι απαραίτητη η εξοικείωση μαζί του. Να μάθετε τις συνήθειές του και να γνωρίζετε τα σημάδια.
Τις περισσότερες φορές, τα ήρεμα σκυλιά που είναι σε χαλαρή διάθεση έχουν μεγάλα και στρογγυλά μάτια, το βάρος τους μοιράζεται και στα 4 πόδια τους, η ουρά και τα αυτιά είναι σηκωμένα και “κοιτάνε” μπροστά. Επίσης, η αναπνοή τους θα είναι ήρεμη, εκτός αν έχουν μόλις παίξει ή τρέξει.
Μερικά από τα πιο συνηθισμένα σημάδια ενός αγχωμένου σκύλου είναι τα εξής:
• Τρέμει και περπατάει συνεχώς – Όπως ακριβώς και οι άνθρωποι, έτσι και οι σκύλοι συχνά κάνουν κυκλικούς βηματισμούς όταν αγχώνονται. Γενικά, αυτό μπορεί να είναι σημάδι πανικού ή νευρικότητας. Ο σκύλος σας, μπορεί να τρέμει, επίσης, κάτι που φεύγει μόλις απομακρυνθεί ο παράγοντας που το προκαλεί.
• Λαχάνιασμα ή ταχυπαλμίες – Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ενεργοποιείται αυτόματα όταν εμφανίζεται ένας στρεσογόνος παράγοντας. Είναι μια πανάρχαια αντίδραση του οργανισμού που, ουσιαστικά, τον “προστατεύει” από κάποιο κίνδυνο και δεν είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε. Τα σκυλιά έχουν και αυτά συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο απελευθερώνει αδρεναλίνη και αυξάνει τους παλμούς της καρδιάς και τον ρυθμό της αναπνοής στο σκύλο.
• Χασμουρητό – Τα σκυλάκια μπορεί να χασμουριούνται όταν είναι κουρασμένα, αλλά και όταν είναι νευρικά. Συνήθως, τα νευρικά χασμουρητά είναι πιο συχνά και πιο μακράς διάρκειας από εκείνα της κούρασης.
• Σιελόρροια – Το νευρικό σύστημα του σκύλου ενεργοποιείται από το στρες και προκαλεί υπερβολική σιελόρροια (τρέχουν τα σάλια του σκύλου) ή τον ωθεί να γλύφεται ασταμάτητα ή να “χτυπάει τα χείλια του” (σαν να μασάει κάτι). Το ίδιο σύμπτωμα εμφανίζεται και όταν ο σκύλος νιώθει ναυτία, κάτι που ίσως να συνδέεται με αναστάτωση στον γαστρεντερικό του σύστημα εξαιτίας του άγχους.
• Ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές – Για να βοηθήσουν τον εαυτό τους να ηρεμήσει, τα σκυλιά μπορεί να καταφύγουν σε ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Μπορεί, για παράδειγμα, να τον δείτε να γλύφει με μανία το πάτωμα ή τους τοίχους, να γαβγίζει έντονα ή να μασουλάει ότι βρει μπροστά του.
Συχνά, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στο δέρμα τους από το υπερβολικό γλύψιμο, να καταπιούν διάφορα αντικείμενα και να έχουν στομαχικές διαταραχές και να καταστρέψουν τα κλουβάκια τους για να βγουν από αυτά.
Για να μας δείξουν το άγχος τους, μπορεί ακόμα και να κλαίνε (κάτι που είναι επίσης μέσο για να καλμάρουν τον εαυτό τους, όπως κάνει η μπιμπίλα σε ένα νεογέννητο).
• Υπερ-επαγρύπνηση – Όταν ένας σκύλος είναι αγχωμένος, συχνά έχει διεσταλμένες κόρες ματιών (το άσπρο στα μάτια του φαίνεται περισσότερο από όταν είναι ήρεμος) και ανοιγοκλείνει τα μάτια του πιο συχνά. Επίσης, η στάση του σώματός του είναι πιο “κοκαλωμένη”, αφού περιμένει κάποιο κίνδυνο να εμφανιστεί, ενώ τα αυτιά του είναι είτε μυτερά και προς τα πίσω ή όρθια.
Η ουρά που μπαίνει ανάμεσα στα πίσω πόδια είναι άλλο ένα σημάδι αγχωμένου σκύλου, όπως και όταν στηρίζουν το βάρος τους στα πίσω πόδια.
Επίσης, ένας σκύλος με άγχος μπορεί να εμφανίσει κάποια από τις παρακάτω συμπεριφορές:
|
Σύμπτωμα |
Συμπεριφορά |
|
Κρύβεται ή συμπεριφέρεται καταθλιπτικά |
Ένας αγχωμένος σκύλος συχνά κρύβεται πίσω από εσάς ή κάποιο αντικείμενο, όπως καρέκλες ή καναπέδες για να αποφύγει αυτό που του προκαλεί άγχος. Μπορεί να εμφανίζεται υπερδραστήριος ή να σας “σπρώχνει” με τη μουσούδα του για να σας “πει” να απομακρυνθείτε από οτιδήποτε είναι αυτό που του δημιουργεί στρες. Δεν είναι παράξενο να δείτε ένα σκύλο που έχει “κατεβάσει ρολά” εντελώς, δεν κινείται και φαίνεται καταθλιπτικός ή αποκομμένος από το περιβάλλον του, όταν είναι αγχωμένος. |
|
Διάρροιες ή ατυχήματα |
Η αδρεναλίνη επηρεάζει τα σκυλιά όπως και τους ανθρώπους, προκαλώντας τα να θέλουν να ουρούν πολύ συχνότερα από το κανονικό και να μη μπορούν να ελέγξουν την κύστη τους (ακόμα και να έχουν διάρροιες). |
|
Δεν έχουν όρεξη για φαγητό |
Η μειωμένη όρεξη σε ένα σκύλο και η άρνηση των λιχουδιών μπορεί να υποδεικνύει ότι είναι υπερβολικά αγχωμένος. |
|
Ρίχνει το τρίχωμά του |
Εδώ πρόκειται για υπερβολικό “μάδημα”, το οποίο γίνεται αντιληπτό συνήθως στις επισκέψεις σας στον κτηνίατρο. |
Σκύλος και Άγχος: Πώς να βοηθήσετε ένα αγχωμένο σκύλο
Κάποια tips για να βοηθήσετε το μωρό σας να αποφεύγει το στρες ή να αντιδρά αγχωτικά είναι τα εξής:
Αποφύγετε στρεσσογόνες καταστάσεις
Η πιο σημαντική θεραπεία για το άγχος σε ένα σκύλο είναι να μειώσετε στο ελάχιστο τις καταστάσεις και αλληλεπιδράσεις που μπορεί να του προκαλούν στρες. Για παράδειγμα, αν πρόκειται να λείψετε για κάποιες ώρες και έχετε ένα σκύλο με άγχος αποχωρισμού, δημιουργήστε μια ήσυχη γωνιά στο σπίτι με κάποια παιχνιδάκια και αντικείμενα που του είναι οικεία και αγαπημένα.
Αρχίστε να εκπαιδεύετε το μωρό σας αφήνοντάς το για πολύ μικρά διαστήματα τη φορά. Κάθε φορά που επιστρέφετε, επαινέστε το σκύλο σας δίνοντάς του μια μικρή, υγιεινή λιχουδιά. Με επανάληψη και αυξάνοντας σιγά-σιγά τα διαστήματα που λείπετε, θα μάθει στο σκύλο σας ότι πάντα επιστρέφετε σε αυτόν και το άγχος του θα αρχίσει να μειώνεται.
Αν ο σκύλος σας δείχνει αγχωμένος όταν έχετε κόσμο στο σπίτι ή όταν βλέπει νέα άτομα στο περιβάλλον του, κρατήστε τον σε μια ήρεμη μεριά του σπιτιού, μέχρι να αρχίσει να συνηθίζει στην ιδέα ότι αυτή η εισροή κόσμου στο χώρο του, ενόσω είστε παρόν, είναι ασφαλής.
Δοκιμάστε νέες μεθόδους σε ένα ασφαλές περιβάλλον
Πριν κάποια χρόνια, οι εκπαιδευτές σκύλων έφερναν τον σκύλο αντιμέτωπο με την αιτία που του προκαλούσε άγχος, μέχρι να πάψει αυτό να τους στρεσάρει. Αυτή η πρακτική τείνει να εγκαταλειφθεί, επειδή συνήθως αυξάνει τις αντιδράσεις φόβου κάποιων σκύλων. Αντιθέτως, προτιμάται μια πιο ήπια προσέγγιση, στην οποία ο σκύλος μαθαίνει νέες στρατηγικές/τρόπους αντιμετώπισης των στρεσσογόνων παραγόντων.
Αυτό, βασίζεται σε ένα πρόγραμμα ανταμοιβής του σκύλου (μπορεί να είναι από μια λιχουδιά μέχρι μια αγκαλιά ή στιγμές παιχνιδιού μαζί σας). Αυτή η ανταμοιβή θα πρέπει πάντα να κερδίζεται και η εκπαίδευση να είναι αργή και σταθερή, πάντα σε ένα ασφαλές περιβάλλον και όχι κατά τη διάρκεια περιόδων με έντονο στρες.
Η θεραπεία ξεκινάει μαθαίνοντας μεθόδους ελέγχου στο σπίτι, όπου ο σκύλος θα πρέπει να κερδίσει τα “βραβεία” του αφού πρώτα αντιδράσει σωστά όταν εσείς του δίνεται ένα συγκεκριμένο σήμα. Αυτό, δημιουργεί στο σκύλο μια προβλεπόμενη αντίδραση από την πλευρά του. Μπορείτε να ξεκινήσετε με απλές εντολές, όπως “κάτσε” ή “ξάπλωσε” και να το εξελίξετε σε κάτι όπως “εστίασε” ή “δραπέτευσε”.
Στο “εστίασε”, ο σκύλος θα πρέπει να έχει οπτική επαφή με εσάς (να σας κοιτάει στα μάτια) ή να εστιάζει σε ένα παιχνιδάκι του ή μια λιχουδιά – ο σκοπός είναι να πάρουμε την προσοχή του μακριά από αυτό που του προκαλεί άγχος.
Στο “δραπέτευσε” (ή κάτι παρόμοιο), ουσιαστικά εκπαιδεύουμε τον σκύλο να πηγαίνει σε ένα ασφαλές και ήρεμο περιβάλλον, όπως ένα κρεβάτι, μόλις αρχίσει να νιώθει στρες.
Μέχρι να μάθει πού είναι αυτό το ασφαλές μέρος, μπορούμε να τον ανταμείβουμε με γευστικές λιχουδιές.
Σημαντικό:
• ΠΟΤΕ δεν τιμωρούμε τον σκύλο μας, ούτε ασκούμε βία επάνω του, αφού αυτό είναι όχι μόνο αναποτελεσματικό, αλλά αυξάνει τα επίπεδα στρες και τον μαθαίνει να μας φοβάται.
• Πάντα να θέτετε ρεαλιστικούς στόχους και προσδοκίες, Μερικά προβλήματα και φόβοι του σκύλου μας μπορεί να απαιτούν ειδική εκπαίδευση ή και φάρμακα ή την παρέμβαση ενός ειδικού σε συμπεριφορές σκύλων ή ειδικά εκπαιδευμένου κτηνιάτρου.
Σε περίπτωση που ο κτηνίατρος σας, σας συστήσει μια φαρμακευτική αγωγή για τη αντιμετώπιση των φοβιών και της αγχωτικής συμπεριφοράς του σκύλου σας, να θυμάστε ότι θα χρειαστούν κάποιες εβδομάδες ή και μήνες μέχρι να δείτε σημάδια βελτίωσης.
Συχνά, χρειάζεται προσαρμογή της αγωγής , ανάλογα με τα αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεων του σκύλου (ο κτηνίατρος θα σας ενημερώσει για τη συχνότητα αυτών των εξετάσεων).
Συνήθως, οι θεραπευτικές αγωγές είναι ισόβιες, αφού έχει παρατηρηθεί ότι ο σκύλος επανέρχεται στις προηγούμενες φοβικές ή αγχωτικές συμπεριφορές του όταν κόψει τα φάρμακά του.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τι πυροδοτεί αντίδραση στρες στο σκύλο μας για να τον βοηθήσουμε να έχει μια ισορροπημένη, ήρεμη και ποιοτική ζωή!
