6 σημάδια άγχους στο σώμα – Πώς ο οργανισμός δείχνει οτι υποφέρει

ADVERTISEMENT

Πολλές φορές, όμως, άγχος μας προκαλείται και από μια θετική κατάσταση, όπως η αγορά ενός σπιτιού ή η απόκτηση ενός παιδιού. Μια εξήγηση για αυτό είναι ότι οτιδήποτε άγνωστο ή καινούριο απαιτεί από εμάς περισσότερες ευθύνες, αλλαγές και προσπάθεια – με άλλα λόγια, μας “ξεβολεύει”, κάνοντάς μας να αναρωτιόμαστε αν τελικά θα τα καταφέρουμε.

Με το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν με άγχος και στρες να αυξάνεται συνεχώς, είναι σημαντικό να μπορέσουμε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση, έτσι ώστε να αποφύγουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της σωματοποίησης του άγχους μας. 

σημάδια άγχους στο σώμα

3 Βασικοί τύποι άγχους

Κλινικά, υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι άγχους:

1. Βραχυχρόνιο άγχος – Αφορά στο άγχος μικρής διάρκειας και είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος άγχους. Προκαλείται, συνήθως, από την πίεση που μας προκαλεί η καθημερινότητα (και οι απαιτήσεις της) και από σκέψεις που μας στεναχωρούν ή μας κάνουν να αγωνιάμε. Προκαλεί ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ίλιγγο, στομαχικές διαταραχές ή έντονο πονοκέφαλο.

2. Χρόνιο άγχος – Είναι ο πιο βλαβερός τύπος άγχους αφού είναι μεγάλης διάρκειας. Τέτοιου είδους άγχος προκαλείται από κάποιο έντονο γεγονός που βιώνουμε, όπως ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον ή ένας δυστυχισμένος γάμος και νιώθουμε ανίσχυροι να αντιδράσουμε ή να βρούμε μια λύση ή διέξοδο. Μπορεί, επίσης, να προκληθεί και από κάποιο τραυματικό γεγονός και να οδηγήσει τελικά σε σοβαρές σωματικές νόσους ή ακόμα και κατάθλιψη.

3. Παροξυσμικό άγχος – Αυτός ο τύπος άγχους προκαλεί στα άτομα που πάσχουν από αυτό να βιώνουν παροξυσμικά επεισόδια άγχους και να νιώθουν ένταση και ευερεθιστικότητα. Σαν αποτέλεσμα, οι σχέσεις του ατόμου επηρεάζονται αρνητικά, ενώ το ίδιο το άτομο ανησυχεί πολύ και σε συνεχή βάση. Πολλά άτομα με παροξυσμικό άγχος καταλήγουν να αντιμετωπίζουν καρδιακή νόσο και/ή υπέρταση.

Άλλες κατηγορίες άγχους είναι οι κρίσεις πανικού, το OCD (η ιδεο-ψυχαναγκαστική διαταραχή), η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ), όπου το άτομο αγχώνεται για το παραμικρό, οι φοβίες, το κοινωνικό άγχος και το μετατραυματικό στρες (PTSD).

Γιατί αγχωνόμαστε;

Το αίσθημα άγχους είναι ένας βιολογικός μηχανισμός που ενεργοποιείται όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση την οποία ο οργανισμός μας εκλαμβάνει ως “απειλή” ή “κίνδυνο”, όπως ένας δυνατός θόρυβος ή ένας σκύλος που μας επιτίθεται (αυτά που οδηγούν σε αυτή την “έκρηξη” των ορμονών άγχους ονομάζονται στρεσογόνοι παράγοντες). Είναι, ουσιαστικά, ένας τρόπος “άμυνας”, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η επιβίωσή μας. Για αυτό και ονομάζεται μηχανισμός “πάλης ή φυγής”.

Όταν “σημαίνει συναγερμός” στο σώμα μας, αυτόματα εκκρίνονται κορτιζόλη, νοραδρεναλίνη, αδρεναλίνη και η βαζοπρεσσίνη (ορμόνες που μας κρατάνε σε εγρήγορση), οι οποίες, με τη σειρά τους, αυξάνουν την πνευματική εγρήγορση, την εφίδρωση, την ετοιμότητα των μυών και τον καρδιακό ρυθμό.

Παράλληλα κινητοποιούνται τα πιο σημαντικά όργανα που θα μας βοηθήσουν να “δραπετεύσουμε” από την δύσκολη κατάσταση, όπως η μύες, οι πνεύμονες και η καρδιά. Είμαστε έτοιμοι να τρέξουμε ή να παλέψουμε.

Ο μηχανισμός “πάλης ή φυγής” μπορεί να ενεργοποιηθεί και εξαιτίας ψυχολογικών “απειλών” (π.χ. το άγχος του πρώτου ραντεβού). Σε άλλες περιπτώσεις, δεν απενεργοποιείται ποτέ, ακόμα και μετά το πέρας του “κινδύνου”, με αποτέλεσμα το άτομο να βιώνει μια μεγάλη φθορά στην σωματική και ψυχική του υγεία.

σημάδια άγχους στο σώμα

Τί συμβαίνει στο σώμα όταν αγχωνόμαστε;

Κάποιες λειτουργίες του οργανισμού επιβραδύνονται με το άγχος, όπως το ανοσοποιητικό και το πεπτικό, επειδή το σώμα μας στέλνει όλους τους διαθέσιμους πόρους εκεί που θεωρεί ότι χρειάζονται περισσότερο, όπως η αιμάτωση των μυών. Θυμηθείτε, ότι την στιγμή που αγχωνόμαστε, ο οργανισμός προετοιμάζεται για “φυγή” ή “πάλη”, όπως είπαμε και νωρίτερα.

Οι αλλαγές που λαβαίνουν χώρα στο σώμα μας κατά τη διάρκεια του άγχους είναι:

• Η μείωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού

• Η επιβράδυνση του πεπτικού συστήματος

• Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης

• Η αύξηση του καρδιακού παλμού

• Η σύσπαση των μυών

• Η διαταραχή στην ποιότητα και την διάρκεια του ύπνου

σημάδια άγχους στο σώμα

Βασικά συμπτώματα χρόνιου στρες

Πώς εκδηλώνεται το άγχος;

Το κατά πόσο το άγχος θα επηρεάσει την υγεία μας εξαρτάται από το πώς αντιδρούμε στις δύσκολες καταστάσεις. Αν νιώθουμε ότι δεν έχουμε αρκετό ψυχικό απόθεμα για να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση, είναι πολύ πιθανό η αντίδρασή μας να είναι πιο έντονη. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Ψυχολόγων, το άγχος (ειδικά αυτό που επιμένει) ευθύνεται για 6 σοβαρά προβλήματα υγείας, που προκαλούνται κυρίως εξαιτίας της υπερβολικής παραγωγής των ορμονών του άγχους.

1. Πονοκέφαλοι

Τόσο οι χρόνιοι πονοκέφαλοι και οι κεφαλαλγίες τάσης, όσο και οι ημικρανίες, εκδηλώνονται συχνά σε άτομα με αγχώδη διαταραχή. Ο πιο συνηθισμένος τύπος πονοκεφάλου (κεφαλαλγίας) είναι εκείνος που το άτομο νιώθει σαν να σφίγγει το κεφάλι του μια ζώνη και προκαλείται από από την συστολή των αγγείων του εγκεφάλου (την οποία προκαλεί η απελευθέρωση των ορμονών του άγχους).

2. Καρδιαγγειακά προβλήματα

Τα άτομα που βιώνουν άγχος, συχνά αναφέρουν συμπτώματα που αφορούν στον καρδιαγγειακό τους σύστημα, όπως αρρυθμίες (φτερούγισμα καρδιάς) και/ή σφίξιμο στο στήθος. Η εξήγηση πίσω από αυτά τα συμπτώματα είναι (και πάλι) η (αρνητική) επίδραση των ορμονών του στρες στο βασικό νεύρο (το πνευμονογαστρικό νεύρο) που ρυθμίζει την δραστηριότητα της καρδιάς και μεταφέρει τις πληροφορίες από τον εγκέφαλο στο υπόλοιπο σώμα. Όταν το συγκεκριμένο νεύρο δεν λειτουργεί σωστά, η καρδιά δεν μπορεί να συσταλεί αποτελεσματικά.

3. Πεπτικό σύστημα που “υποφέρει”

Τα προβλήματα που επιφέρουν οι ορμόνες του στρες στο πεπτικό σύστημα περιλαμβάνουν πονόκοιλο, δυσκοιλιότητα, ναυτία και φούσκωμα. Επίσης, διαταράσσεται η εντερική χλωρίδα (η ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο), κάτι που οδηγεί σε πολλά προβλήματα, όπως η φλεγμονή και η δυσκοιλιότητα (με ότι αυτά συνεπάγονται).

Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε σε επιστημονικό περιοδικό, φάνηκε ότι τα άτομα που έχουν άγχος έχουν μικρότερο αριθμό “καλών” (ωφέλιμων) στη χλωρίδα του εντέρου τους. Αυτό, με τη σειρά του, αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, του οποίου το “σπίτι” είναι κατά 80% το έντερό μας.

Επιπλέον, όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση άγχους, το συκώτι μας παράγει επιπλέον γλυκόζη (σάκχαρο) για να δώσει ενέργεια στον οργανισμό μας. Έρχεται, όμως, η στιγμή που το σώμα δεν μπορεί πλέον να συμβαδίσει με την επιπλέον παραγωγή γλυκόζης, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη Τύπου 2.

4. Ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα

Όταν διανύουμε περιόδους παρατεταμένου στρες και άγχους, ο οργανισμός παράγει κορτιζόλη σε υπερβολικά αυξημένα επίπεδα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αυτό μπορεί να συμβεί αν διαταραχθεί η παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία είναι υπεύθυνα για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Επίσης, η πιθανότητα μιας μόλυνσης αυξάνεται ραγδαία με την παρατεταμένη απελευθέρωση κορτιζόλης.

Ενόσω, το βραχυπρόθεσμο (λίγης διάρκειας) άγχος διεγείρει το ανοσοποιητικό, ωθώντας το να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε και να αποφύγουμε λοιμώξεις και να θεραπεύσουμε πληγές, το άγχος που διαρκεί πολύ καιρό μειώνει το πώς το σώμα μας ανταποκρίνεται στους ξένους εισβολείς. Με αυτό τον τρόπο, αυτόματα γινόμαστε πιο ευαίσθητοι σε ιούς και λοιμώξεις και καθυστερούμε να ανακάμψουμε από κάποιο τραυματισμό ή ασθένεια.

5. Αναπνευστικά προβλήματα και ζαλάδες

Η ρηχή αναπνοή (σύντομη και γρήγορη) και οι ζαλάδες είναι κοινά συμπτώματος στρες. Όταν περιμένουμε κάτι άσχημο να μας συμβεί, αισθανόμαστε άγχος, κάτι που “αναγκάζει” το σώμα μας να αντιδράει για να μας “προστατέψει” από τον “κίνδυνο” που έρχεται και να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το αρνητικό που περιμένουμε να “χτυπήσει την πόρτα μας”.

Είναι το προαναφερόμενο αίσθημα του “πάλεψε ή φύγε”, κατά τη διάρκεια του οποίου ο οργανισμός αυξάνει την συχνότητα της αναπνοής μας, έτσι ώστε οι πνεύμονες να μπορέσουν να στείλουν ακόμα περισσότερο οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Όπως καταλαβαίνετε, αν πάσχετε από κάποιο αναπνευστικό πρόβλημα, όπως εμφύσημα ή άσθμα, τα συμπτώματα θα γίνουν χειρότερα με το άγχος.

Η αύξηση, όμως, της συχνότητας της αναπνοής μειώνει τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα, προκαλώντας δύσπνοια, η οποία μπορεί να μας οδηγήσει σε κρίσεις πανικού, μυρμήγκιασμα στα πόδια ή τα χέρια και ζαλάδες. Πιθανώς, η ταχεία αναπνοή και η αύξηση του καρδιακού ρυθμού, μπορεί να προκαλέσουν παλινδρόμηση οξέων στο στομάχι και καούρες.

Συν τοις άλλοις, οι ορμόνες του στρες που παράγονται όταν περνάμε μια περίοδο άγχους, κάνουν τα αιμοφόρα αγγεία να συσταλούν για να διοχετεύσει το σώμα οξυγόνο στους μύες (για να δυναμώσουν, στην περίπτωση που χρειαστεί το σώμα μας να αντιμετωπίσει την “απειλή” που θεωρούμε ότι υπάρχει ή έρχεται).

Αυτό, έχει σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση και να αναγκαστεί η καρδιά να δουλεύει πολύ πιο σκληρά, για παρατεταμένο διάστημα, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

6. Αναπαραγωγικό σύστημα και σεξουαλικότητα

Το άγχος είναι από μόνο του εξαντλητικό για το σώμα και το μυαλό. Δεν είναι ασυνήθιστο να μην υπάρχει διάθεση για σεξουαλική συνεύρεση όταν βρίσκεστε υπό συνεχή πίεση.

Το βραχυπρόθεσμο άγχος μπορεί να προκαλέσει στους άνδρες περισσότερη παραγωγή τεστοστερόνης, ενώ το χρόνιο άγχος έχει αντίθετα αποτελέσματα και ρίχνει τα επίπεδα τεστοστερόνης.

Ακόμα μπορεί να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία ή ακόμα και ανικανότητα. Το χρόνιο στρες μπορεί επίσης να αυξήσει το κίνδυνο μόλυνσης για τα αναπαραγωγικά όργανα του άνδρα, όπως ο προστάτης και οι όρχεις.

Στις γυναίκες, από την άλλη, το άγχος μπορεί να επηρεάσει τον εμμηνορροϊκό κύκλο και να οδηγήσει σε ακανόνιστες και πιο οδυνηρές περιόδους. Ακόμα, μπορεί να επιδεινώσει τα σωματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.

Έχω σημάδια άγχους στο σώμα μου – τί να κάνω;

Η αντιμετώπιση του άγχους μπορεί να γίνει τόσο με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής, όσο και με φυσικές μεθόδους. Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να διαβάσετε το “Έχω άγχος για τα πάντα – Τρόποι αντιμετώπισης με ή χωρίς φάρμακα”.